Gebelikte Testler (Hamilelikte Testler)

Dünyada her yıl milyonlarca gebelik testi satılmaktadır. Eczaneden alınan ve evde yapılan gebelik testlerine evde gebelik testi veya prediktör adı verilmektedir. Anne adayları genellikle gebe olup olmadıklarını ilk olarak kendileri öğrenmek isterler. Bu nedenle evde yapılan gebelik testleri kişiye özel testlerdir. Çünkü test sonucunu sadece siz bilebilirsiniz, sizden başka kimse öğrenemez. Bu özel durum çoğu kadın için çok önemlidir.

Gebeliğin Oluşumu

Erkekten gelen sperm, kadındaki yumurta hücresini tüplerde döllemesiyle beraber büyük mucize gerçekleşir ve böylece gebelik başlamış olur. Döllenmiş yumurta 3-4 gün süren bir yolculuk sonunda rahime ulaşır ve rahime gömülmeye başlar.

Detaylı bilgi için tıklayınız. Döllenme (fertilizasyon) ve Yerleşme (implantasyon)

Gebelik rahim iç zarına yerleştiği andan itibaren (döllenmeden 6 gün sonra) kana HCG (Human chorionic gonadotropin) adı verilen bir hormon salgılar. En dış hücre tabakasında salgılan bu gebelik hormonu saptanması gebeliğin kesin işaretidir.

Tüm gebelik testlerinde esas artan bu gebelik hormonunun ölçümüne dayanır. Gebelik hormonu önce kanda yükselmeye başlar, belli bir eşik değeri geçtikten sonra idrar ile atılmaya başlar. Böylece idrarda gebelik testi pozitif çıkar. İdrardan bakılan gebelik testinin pozitif çıkabilmesi için bu eşik değeri aşmalıdır. Bu nedenle henüz idrarda gebelik testinin negatif olduğu dönemlerde gebelik ancak kanda gebelik testi ile kesinleşir. Gebeliğin kesin tanısı için kan tahlilleri dışında ultrason da kullanılabilir. Ultrason ile gebelik görülebilmesi için belli bir zaman geçmesi gerekir.

Özetlersek sırasıyla; ilk önce kanda gebelik testi, arkasında idrarda gebelik testi pozitifleşir ve sonrasında ultrason ile görülmeye başlar.

Kadınlarda özellikle yumurtlama zamanında kanda seviyesi yükselen LH hormonunun yapısı gebelik hormonuna (HCG) çok benzediği ve yanlış sonuçlara neden olabildiği için HCG hormonun beta fraksiyonu diğer bir deyişle ß-HCG ölçümü yapılır.

İDRARDA GEBELİK TESTİ

Dünyada her yıl milyonlarca gebelik testi satılmaktadır. Eczaneden alınan ve evde yapılan gebelik testlerine evde gebelik testi veya prediktör adı verilmektedir.

Evde yapılan gebelik testleri kişiye özel testlerdir. Çünkü test sonucunu sadece siz bilebilirsiniz, sizden başka kimse öğrenemez. Bu özel durum çoğu kadın için çok önemlidir. Kadınların genellikle gebe olup olmadığını ilk kendi öğrenmek ister ve bazı durumlarda da kimsenin sonucu öğrenmesini istemez.

Ancak idrardan yapılan gebelik testlerinde bazen yanlış sonuçlar olabilir. İdrarda yapılan gebelik testleri cinsel ilişkiden en erken 13-14 gün sonra pozitifleşmektedir. Yani cinsel ilişkiden hemen sonra yapılmasının hiçbir anlamı yoktur. En az 1 haftalık adet gecikmesi sonrası test güvenilirdir. Hatalı sonuçlar veren gebelik testleri kadınlarda hem psikolojik hem de fiziksel travmalara sebep olabilir. Bu sebeple gebelik testlerini kullanırken oldukça dikkatli olunmalıdır.

İdrar testinde pozitif sonucun hata olasılığı düşüktür. Ancak test negatif saptandığında hata olasılığı veya gebeliğin çok erken döneminde olma olasılığı unutulmamalıdır. Negatif sonuç varlığında adette gecikme devam ediyorsa 5-7 gün sonra idrarda test tekrarlanmalıdır.

İdrarda gebelik testi nasıl yapılır?

Her gebelik testinin kendine özgü özellikleri vardır ve uygulamalar farklılıklar gösterebilir. Bu sebeple eczaneden alınan gebelik testleri mutlaka kullanma talimatına göre kullanılması gerekir. İdrarda gebelik testleri genelde sabah alınan ilk idrar örneğinde ve orta idrar akımında yapılmalıdır. Yani bir miktar idrarı boşalttıktan sonra gelen idrardan testin alınması uygundur. Test için idrar bir kaba yapıldıktan sonra bir damlalıkla alınması ve bunun test kitinin üzerine damlatılması veya bir kabın içine konan idrarın içine gebelik testi çubuğunu koyup bir süre beklenilmesi en uygun yöntemlerdir. Belli süre sonunda çubukta çıkan çizilere göre gebe olma durumu veya gebe olmama durumu değerlendirilir.

Çift çizgi veya pozitif işareti (+) gebeliğin olduğu anlamına gelir. Tersi olarak ta tek çizgi veya negatif işareti (-) gebeliğin olmadığını gösterir.

Eğer çizgilerden bir tanesi soluk, bir tanesi koyu renkte ise bu da erken dönemde bir gebeliğin olduğu anlamına gelmektedir.

Sırası ile yapılacaklar:

Öncelikle aldığınız testin kullanma talimatını okuyunuz. Küçük farklılıklar olabilir.
Temiz ve kuru bir bardağa veya kaba idrar yapılmalıdır. Bardak plastik veya cam olabilir.
Mümkünse sabah alınan ilk idrar örneğinde ve orta idrar akımında yapılmalıdır. Yani bir miktar idrarı boşalttıktan sonra gelen idrardan testin alınması uygundur.
Gebelik testinin üzerine 1-2 damla idrar damlatın. Damlalık genellikle gebelik testinin içerisinden ayrı olarak mevcuttur. Diğer seçenekte testin idrar kabı içine sokulmasıdır.
Damlattıktan sonra 3-5 dakika kadar bekleyiniz.
Sonuç değerlendirilirken tek çizgi belirirse gebelik yok, çift çizgi belirirse gebelik var anlamına gelir. Çizginin bir tanesinin soluk olması gebeliğin çok yeni olabileceği anlamına gelir. Hiç bir çizgi görülmemesi testin geçersiz olduğu anlamına gelir, test tekrarlanmalıdır.

Evde gebelik testi yanlış sonuç verebilir mi?

Kadınlarda hamilelik olduğunda ilk önce kanda gebelik testi pozitifleşmektedir. Kanda yeterli bir düzeye ulaştıktan sonra idrarda atılmaya başlar. Bu nedenle hcg hormonu önce kanda yükselir, yani ilk gebelik testi kanda bulgu vermeye başlar daha sonrasında da idrarda çıkmaya başlar. Bunun için en azından ilişkiden 13-14 gün geçmesini beklemekte fayda vardır. Ayrıca testin bozuk olması, son kullanım tarihinin geçmesi de hatalı sonuçlara yol açabilir.

Evde yapılan gebelik testlerinde hcg hormonu değişik seviyelerde olduğundan gebelik testlerinin hassasiyeti farklıdır. Genelde B-hcg 50 ünitenin altındaysa test sonuç vermez. Bu nedenle gebeliği erken dönemde olan kişi, prediktörle yapılan idrar testinde gebe olduğu halde gebe olmamış gibi sonuç çıkabilir. Bu yüzden kesin sonuç için kan testinin yapılmasında fayda vardır.

Eğer çizgilerden bir tanesi soluk, bir tanesi koyu renkte ise bu da erken dönemde bir gebeliğin olduğu anlamına gelmektedir. Bu testin sonucunu yorumlarken mutlaka içindeki prospektüsü okumanızda fayda vardır.

Kısırlık tedavilerinde kullanılan hcg (yumurta çatlatma) iğneleri de gebeliğin yanlış bir şekilde pozitif çıkmasına neden olabilir. Bu nedenle hcg iğneleri yapıldıktan sonra gebeliğin tanısı için en az 13-14 gün geçmesi gereklidir ve genellikle idrardan değil kandan test ile değerlendirilir.

Unutmayınız; idrarda gebelik testi yaptığınızda sonuç negatifse bu sizin kesin olarak gebe olmadığınızı göstermez. Ama gebelik testi pozitif ise bu sizin büyük olasılıkla gebe olduğunuz anlamına gelmektedir.

Bazen yumurtlamanın geç gerçekleşmesi sebebiyle de negatif sonuçlar çıkabilir. Yani bu günlerde yapılan gebelik testlerinden negatif sonuç çıkması, gebe olunmadığı anlamına gelinmez. Bu sebeple garanti sonuç süresi için, adet döneminin beklenmesi ve adet gerçekleşmezse gebelik testinin yapılması daha garanti sonucu verir. Adet geciktiği zaman gebelik testi yapıldığında sonuç yine negatif çıkarsa, 1 hafta sonra gebelik testi tekrar yapılmalıdır.

İkinci çizgi silik ise ne anlama gelir?

İkinci çizginin silik görülmesi sonrasında sağlıklı bir hamileliğe sahip olunabilir veya kimyasal düşük gibi bir durumla karşı karşıya kalınabilir veya hiç gebelik oluşmamış bile olabilir. Bu durumu netleştirmek için test 3-4 gün sonra tekrar edilmelidir veya kanda gebelik testi yapılmalıdır. Aşağıdaki resimde silik olan çizginin günler içinde belirgin hale geldiği izlenmektedir.

İlaçlar gebelik testinin sonucunu etkiler mi?

İçinde HCG hormonu içeren ilaçlar (çatlatma iğneleri) haricinde hiçbir ilaç gebelik testinde hatalı sonuçlara yol açmaz. Yani doğum kontrol hapları, ağrı kesiciler, antibiyotikler, alkol ya da sigara kullanımı gebelik testlerinin sonuçlarını etkilememektedir.

Biyokimyasal gebelik nedir?

Kanda hcg hormonu 10 ünitenin üzerinde saptanırsa bu kişinin gebe olduğu anlamına gelir. Fakat gebeliklerin hepsi normal şekilde devam etmez. Bazı durumlarda hcg hormonu belli bir seviyeye yükselir, daha sonrada düşer. Ultrasonda gebelik kesesi görülmeden hcg’nin düşmesi, birkaç gün adet gecikmesi sonrası, kişinin adet kanamasıyla karakterize bir durumdur. Buna “kimyasal gebelik” veya “biyokimyasal gebelik” adı verilir. Yani çok küçük bir gebelik oluşmuş rahim içinde tutunamadan atılmıştır. Aslında tüm gebeliklerin yarıya yakını bu şekilde erken dönemde düşükle sonuçlanmaktadır. Tabi pek çok kişi gebelik testini bu erken dönemde yaptırmadığından dolayı hamile olduğunun farkına varmadan birkaç günlük adet gecikmesi sonrasında adet görmektedir.

İdrardan gebelik testi gebeliğin sağlıklı olduğunu gösterir mi?

İster idrardan ister kandan bakılarak koyulan gebelik testi sadece gebe olduğunuzun bir göstergesidir. Gebelik veya bebeğin sağlığı hakkında çok sınırlı bilgiler verir. Gebeliğin rahim içinde gelişen sağlıklı bir süreçte olduğunu gösteren en değerli bulgu ultrasondur.

KANDA GEBELİK TESTİ

Beta HCG testi yani kanda gebelik testi; gebelik tayininde kullanılan, güvenilir ve hızlı sonuç veren bir hormon testidir. Sperm hücresi, yumurta hücresini dölledikten sonra kadın vücudu B-HCG hormonu salgılamaya başlar. Başlangıçta çok düşük düzeyde salgılanan ve bu sırada testler ile kanda düzeyi saptanamayan hormon seviyesi; döllenmiş yumurtanın rahime gömülmesinden sonra hızla yükselir ve saptanabilir hale gelir.

B-HCG Hormonun Görevi

HCG veya daha uzun açılımı ile “Human Chorionic Hormon” adı üstünde insan plasentasındaki koryonik hücrelerden sentezlenen ve gebeliğin devamı için şart olan protein yapısındaki bir hormondur. Temel görevi özellikle gebeliğin ilk üç ayında progesteron hormonunun salınımını uyarmaktır. Bu üç aylık dönem sonrasında plasenta devreye girecek ve gebeliğin devamı için gerekli hormonları salgılayacaktır. Progesteron hormonu gebeliğin erken döneminde embriyonun rahime tutunmasını ve büyümesini sağlar.

Yapısı

Biyokimyasal yapı olarak bakıldığında HCG hormonunun alfa (α) ve beta (β) olmak üzere iki ayrı alt grubu (sub-unit) vardır. Alfa HCG, kanda dolaşan LH (Lüteinizan hormon) ve TSH (Tiroid Stimulan Hormon) ile oldukça benzer yapıdadır. Hatta kanda ölçüm değerleri bu benzerlikten ötürü yanlış sonuçlar verebilmektedir.

HCG hormonunun beta alt grubu ise bahsi geçen hormonlarda oldukça ayrı bir yapıya sahiptir ve bu nedenle kanda gebelik testlerinde daha sensitif (duyarlı) bir sonuç vermektedir. Tüm bu sebeplerden dolayı kanda gebelik testlerinde ölçülen HCG hormonunun beta subunit’i veya daha kısa adıyla β (Beta) HCG’dir.

Kullanım Alanları

Gebeliğin oluşması ile birlikte döllenmeden sonraki 8-9. günlerde yükselmeye başlayan HCG düzeyleri, her geçen 48 saatte ikiye katlanmaktadır. Buna “doubling time” (ikiye katlanma süresi) adı verilmektedir. İlerleyen gebelik haftalarında ikiye katlanma süresi zaman geçtikçe hız keserek yavaşlamaktadır. Bu artış düzeyinden faydalanarak birçok hastalığın tanısı konabilmektedir. Özellikle Dış Gebelikte bu ikiye katlanma süresinden faydalanarak tanı ve tedavi planlanır. Ayrıca üzüm gebelik de denen Mol Gebeliğin tanı ve tedavi takibinde kullanılır.

10. gebelik haftasına kadar HCG hormonu anne kanında giderek artmaya devam eder ve 10. gebelik haftasında en yüksek değere yani yaklaşık 100.000 mIU/ml değerine ulaşır. Bu haftadan sonra gebeliğin orta dönemine kadar 20.000 mIU/ml değerlerine kadar düşer ve doğuma kadar bu değerlerde sabit kalır.

12.-13. gebelik haftalarından itibaren, plasentanın gebeliğin devamı ile ilgili fonksiyon alarak hormon üretimine başlaması ile birlikte yumurtalıklardan salgılanan progesteron hormonuna ihtiyaç azalmaktadır.

Hcg hormonu ayrıca gebelikte tarama testi olarak kullanılan İKİLİ Test ve ÜÇLÜ Testin bir bileşeni olarak kullanılmaktadır. Her iki testte de normalden yüksek düzeylerde olması Down sendromu riskini arttığını göstermektedir.

Sağlıklı Gebelikte Normal Beta HCG düzeyleri

Sağlıklı bir hamilelikte normal Beta HCG düzeyleri oldukça değişik düzeylerdedir. Bu nedenle HCG hormonu düzeyine bakarak hem gebelik haftasını tahmin etmek hem de bebeğin sağlığı hakkında yorum yapmak çok doğu bir yol değildir. Ancak arka arkaya bakılan seri ölçümler ile gebeliğin büyümesi hakkında bilgi alınabilir.

Gebeliğin kesin haftasını söylemek için basit bir ultrason bakılmalıdır.

Ayrıca hipofiz bezinde LH üreten hücreler çok az miktarda hCG de üretirler. Gebe olmayan bir kadının kanında 5-10 mIU/mL düzeyinde hCG saptanmasının nedeni bu üretimdir.Benzer şekilde bebeğin sağlık durumu ve canlı olup olmadığı da ultrason değerlendirmesi ile açığa kavuşabilir. Çünkü bebek ölü olsa dahi plasentadan düşük miktarda da olsa HCG hormonu salgılanmaya devam etmektedir.

Teorik olarak kanda 10 mIU/ml üzerinde HCG hormonu düzeyinin saptanması ile "gebelik teşhisi" konulabilir.

Aşağıdaki Tabloda gebelik haftalarına göre normal b-hcg değerlerinin alt ve üst sınırları görülmektedir. Görüldüğü üzere norm sınırları değişkenlik göstermektedir. Bu nedenle b-HCG değeri kabaca gebelik haftası hakkında fikir verebilir ama tam hafta hesabında kullanımı yanıltıcı olabilir.

Son Adet Tarihi	HCG (mIU/ml)
3 hafta	10 - 50
4 hafta	3 - 426
5 hafta	19 - 7,340
6 hafta	1,080 - 56,500
7 - 12 hafta	7,650 - 288,000
13 - 16 hafta	13,300 - 254,000
17 - 24 hafta	4,060 - 165,400
25 - 40 hafta	3,640 - 117,000

HCG hormonu ve gebeliğin bulantı kusmaları

10. gebelik haftasında en yüksek düzeylere çıkan ve bu haftalardan itibaren düşerek plato çizen HCG hormonu; gebelikte ortaya çıkan bulantı kusmaların (Hyperemesis Gravidarum) da nedeni olarak gösterilmektedir. Genelde gebeliğin ilk aylarındaki bulantı ve kusmalar ilk üç ayın tamamlanması ile birlikte HCG hormonunun düşüşüne paralel şekilde azalmaktadır.

Yine HCG hormonun normalin üstünde olduğu ikiz gebelik ve üzüm gebeliği (mol hidatiform) gibi durumlarda bulantı ve kusmalar da çok ileri boyutlara taşınabilir.

Kanda Gebelik testi nasıl yapılır?

Aç veya tok karnına yapılması farketmez. Her saatinde yapılmalıdır.
Az miktarda kan tüp içerisine alınır ve yeterlidir.
Sonuç genellikle 1-2 saatte çıkmaktadır.
Sonucun 10’dan düşük olması negatif olduğu anlamına gelir, yani gebelik yoktur.
Test sonucunda gebelik var diyebilmek için genellikle 10'den yüksek rakamlar gerekir. 0 ile 10 arasındaki rakamlar şüphelidir ve hamilelikten emin olmak için 2 gün sonra testi tekrar etmek gerekir.

Sonuç olarak kanda bakılan B-HCG hormonu, idrar testinin saptayamadığı veya ultrason ile görülemeyen gebeliklerin tespitinde kullanılmasının yanında, dış gebelik, düşük, mol gebeliği (üzüm gebeliği olarak da bilinir) gibi durumların teşhisinde ve takibinde de kullanılan çok değerli bir testtir. Ayrıca yumurtalık kanseri, idrar torbası kanserleri, erkeklerde testis kanserlerin de yükselir.

Gebeliğin ultrasonla tanısındaki kurallar

Gebelik 5 haftalık olduğunda sıklıkla karından (abdominal) ultrason ile görülemez ancak vajinal ultrasonla gebelik kesesi görülebilir. Karından ultrasonla görülebilmesi için gebeliğin en az 6 haftalık olması gerekir, yani adetin 2 hafta gecikmesi gerekir.

Kanda gebelik testi (BHCG) değeri 1000-1500'e ulaştığında transvajinal ultrason ile, yaklaşık 4000-6000 ulaştığında ise karından yapılan ultrasonla gebelik kesesi görülebilir. Embriyo kese çapı yaklaşık olarak 25 mm. ulaştıktan sonra görülür.

Gebelik testinin pozitif çıkması vücutta gebelik varlığının kesin kanıtıdır. Ancak gebelik, rahim içine yerleşmiş sağlıklı bir gebelik olmayabilir, hatta rahim dışında da gelişen bir gebelik (dış gebelik) olabilir. Gebeliğin rahim içinde olup olmadığı sadece ultrasonla saptanabilir.

Detaylı bilgi için tıklayınız. Gebelikte ilk doktor muayenesi