Gebelik aşısı
Tüp bebek tedavisinde amaç çocuk isteyen çiftlerde sağlıklı gebelik elde edilmesidir. Laboratuvar ortamında spermle yumurtanın en iyi şartlarda döllenmesi ve gebelik oluşması sağlanmaktadır.
Ancak kaliteli embriyo elde edilerek rahim içine konulmasına rağmen zaman zaman gebelik oluşmamaktadır. Bunun sebebi olarak embriyonun rahme tutunmadan önce gelişiminin yavaşlaması, düşük kaliteli embriyo elde edilmesi, embriyonun içindeki genetik bozukluklar, vücudun bağışıklık sisteminin bebeği kabul etmemesi, rahim yapısı veya iç zarı faktörleri olduğu düşünülmektedir. Bazen de yapılan tüm araştırmalara rağmen görünür bir sebep ortaya konulamamaktadır.
Gebeliğin oluşması için embriyo rahim içine konulduktan sonra çeşitli maddeler, proteinler, büyüme faktörleri salarak rahim içi zarına yaklaşmakta, onunla temas etmekte ve uygun ortam varsa yavaş yavaş gömülmekte ve bunun sonucunda gebelik oluşmaktadır.
Yapılan bazı çalışmalarda sorunun embriyoların rahim içine gömülerek gebeliğin devam ettiği rahim iç zarında olabileceği göstermiştir.
Rahim içi hücrelerde çeşitli nedenlerle oluşan fonksiyon eksikliği sağlıklı embriyonun rahim içine gömülmesini engellemektedir. Bu durumda ya gebelik oluşmamakta ya da oluşan gebelikler düşükle sonuçlanmaktadır.
Gebelik Aşısı Nedir?
Gebelik aşışı olarak bahsi geçen tedavide amaç kadının rahim içinde embriyonun gömülmesini sağlayacak biyolojik maddelerin elde edilmesi ve tüp bebek tedavisinde kullanılmasıdır. Bununla ilgili ilk bilimsel araştırma 2006 yılında yayınlanmıştır (1). Bu çalışmaya göre klinik gebelik oranlarının tekrarlayan başarısızlığı olan çiftlerde standart uygulamada % 11,1 iken gebelik aşısı uygulandığında % 41,2 olduğu bulunmuştur. Yine dondurulmuş ve çözülmüş embriyo transferi denemelerinde de aynı yöntem uygulanmasının yararlı olduğunu belirten bir çalışma da 2011 yılında yayınlanmıştır (2).
Bu tedavi için yapılacak işlemler şunlardır;
1. Rahim iç zarında problem olup olmadığı tespit edilmelidir. Bu uygulama çeşitli testlerle yapılmaktadır.
2. Yumurta toplama gününde kadından kan alınmakta ve özel işlemlerden geçirilerek monosit denilen beyaz kan hücreleri ayrılmakta ve bu hücreler özel kültür ortamlarına konularak çoğaltılmaktadır. Hücre kültürü denilen bu işlem çok dikkatli olarak özel inkübatörlerde ve üretme sıvılarının yardımı ile yapılmaktadır. Hücre üremesinin uygun, devamlı olması ve istenilen maddelerin yeterli miktarda salınabilmesi için gerekli hormonlar da ilave edilmektedir. İki günlük kültür sonrasında rahim içine embriyo gömülmesine yardımcı olacak sitokinler denen maddeler ve büyüme hormonları monositik hücrelerce salınır ve üreme sıvısında birikir.
3. Bu işlemler yapılırken diğer taraftan laboratuarda yumurtalar spermlerle döllenir ve embriyolar elde edilir. Rahim içine transfer edilecek embriyolar rutin yöntemlerle seçilir ve transfer gününe karar verilir.
4. Transfer gününde rahim içi değerlendirilir. Kalınlığı ölçülür ve transfer edilecek bölge saptanır.
5. Laboratuarda elde edilen gebelik aşısı olarak ta adlandırılan sıvı embriyoların rahim içine konulacağı günden bir gün önce veya aynı gün rahim içine verilir.
Bu işlem teorik olarak rahim içini daha sonradan transfer edilecek embriyoların gömülmelerine uygun hale getirir. Bu şekilde hazırlanmış rahim içi zarının konulan iyi kalitede embriyoları daha yüksek oranda kabul edeceği yani gebelik oluşmasına yardım edeceği düşünülmüştür. Ayrıca bu tip bir uygulama daha sağlıklı gebelik oluşturacağı için gebelik kayıpları yanı düşükleri önlenebileceği iddia edilmiştir.
Bu uygulamayı belli bir protokol dahilinde tekrarlayan başarısızlıkları olan çiftlere arzu ederlerse onayları alınarak uygulamaktayız.
Unutulmamalıdır ki bu uygulama her çift için gerekli değildir. Birçok çift klasik tüp bebek uygulamasıyla zaten kolayca gebe kalabilmektedir. Ayrıca külfetli ve maliyetli bir uygulama olduğundan dolayı ek masraf da gerektirecektir. Ancak tekrarlayan başarısız denemeleri olan çiftlerde gebelik şansını arttırıcı bir yöntem olabilir. Elbette bu konuda daha çok sayıda araştırma yapılması faydalı olacaktır.
1. S.Yoshioka ve arkadaşları, Intrauterine administration of autologous peripheral blood mononuclear cells promotes implantation rates in patients with repeated failure of IVF–embryo transfer. Human Reproduction 2006 Vol.21, No.12 pp. 3290–3294.
2. Okitsu O ve arkadaşları. Intrauterine administration of autologous peripheral blood mononuclear cells increases clinical pregnancy rates in frozen/thawed embryo transfer cycles of patients with repeated implantation failure. J Reprod Immunol. 2011 Dec. ;92(1-2):82-7.