Dokuzuncu Hafta
Gebelikte Birinci Haftanız
İçerideki küçük insan büyüyor, şikayetler artıyor.
Bu haftadan itibaren embriyonik dönem bitiyor. Kuyruğun kaybolması ile beraber bebek artık fetüs olarak adlandırılacak. Bu haftada rahimin büyümesine bağlı olarak özellikle sık idrara çıkma ve kasık ağrısı şikayetlerinde artış izlenir.
BEBEĞİNİZDEKİ DEĞİŞİKLİKLER
Bu hafta ile bebek için yeni bir dönem başlıyor ve birey olma yolunda büyük bir adım daha gerçekleşiyor. Bu haftadan itibaren embriyonik dönem bitiyor. Kuyruğun kaybolması ile beraber bebek artık fetüs olarak adlandırılacak. Yani 10. haftadan itibaren Fetal dönem başlar.
Daha önceki haftalarda anne adayları tarafından daha çok fasulye tanesine benzetilen bebekleri kafası, gövdesi, kolları ve bacakları ile küçük insan görüntüsüne yaklaşmıştır. Kuyruğun kaybolması ile beraber gelişim daha da hızlanır.
Baş-popo uzunluğu yaklaşık 2-3 cm. toplam boy ise yaklaşık 4 cm’dir. Kabaca iri bir zeytin büyüklüğünde ve ortalama 2-3 gr. ağırlığındadır.
Bebeğin kafası toplam vücudunun yarısı kadardır. Gözleri artık oluşmuş ama göz kapakları kapalıdır ve kapaklar yaklaşık yirmili haftalara kadar kapalı kalacaktır.
Ağız boşluğu oluşumu görülebilir. Kulak kepçesi farklılaşır. Burun delikleri belirir. Koku almaya yarayan sinir oluşur.
Kıkırdak ve kemik dokuları oluşmaya başlamıştır.
Barsaklar göbek kordonu içinden karın boşluğuna doğru göç etmeye başlarlar.
Beyin hala daha en büyük organdır.
Yemek borusu uzar ve kalpten çıkan kan iki ayrı yönde pompalanmaya başlar.
Meme uçları belirgindir.
Böbrek oluşumu tamamlanır ve ilk kez idrar üretmeye başlar. Yani ilk idrarını yapar.
İlkel cinsiyet hücreleri oluşmaya başlar. Dış genital organların farklılaşması başlamıştır. Ancak hala daha kız ya da erkek olduğu belli değildir.
El ve dirsek belirginleşir. Bacaklarda sinir iletimi başlar.
Bebek içinde yüzdüğü suyun içinde hafif hafif hareket etmeye başlar.
ANNEDEKİ DEĞİŞİKLİKLER
Gebeliğiniz ilerledikçe kendinizde olan değişimleri daha fazla fark edeceksiniz. Ancak dışarıdan bakıldığında henüz bir değişiklik gözükmeyecektir. Özellikle anne adayının değişimleri kişiden kişiye göre değişiklik göstermektedir. Bebeğinizin gelişimi için vücudunuz şuan da çok çalışıyor. Metabolizma ve hormon seviyesindeki sürekli dalgalanmalar kan şekeri ve kan basıncınızın düşmesine neden olabilir. Bunların hepsi birleştiğinde belirgin yorgunluk ortaya çıkmaktadır. Hiç korkmanıza gerek yok. Bu dönemi istirahat ederek atlatabilirsiniz. İlk üç ay tamamlandığında bu yorgunluklarınız azalacak.
Belirgin bir kilo artışı olmasa da memeler büyürler, bu nedenle dolgunluk ve hassasiyet olur. Bu dönemde destekleyici sütyen giymeye başlamak gerekebilir.
Vücudunuzda fark edebileceğiniz bir diğer fiziksel değişimde belinizde olur. Daha önceleri rahat şekilde giydiğiniz pantolon ve eteklerin bel kısımları artık sizi sıkıyor olabilir.
Bu haftadan itibaren artan gebelik hormonlarına ek olarak rahimin büyümesi ve çevre organ ve dokuları sıkıştırması sonucu idrara çıkış sıklığında artış izlenir. Ayrıca rahimin büyümesi de kasık ağrılarında artışa neden olur. Baş dönmeleri devam edebilir.
Midenizde yanma ve ekşime şikayetleri artabilir, hazımsızlık ve gaz problemleriyle karşılaşabilirsiniz. Bu tarz şikayetlerden korunmak için midenizin boş kalmamasına özen gösterin. Bu nedenle gün boyunca 6 kez, besleyici mini öğünler yapmaya gayret edin.
Adet öncesi dönemlerdekine benzer gerginlik ve sıkıntı hislerini yaşayabilirsiniz. Gittikçe duygusal değişiklikleriniz artar. En ufak şeylere tepki gösterebilir hatta olur olmaz her şeye ağlayabilirsiniz. Gebeliğin özellikle 6-10 haftaları arasında hormonal dalgalanmalar nedeniyle ruh halinde değişimler yaşanabilir. Anne olmak fikri bile tek başına stres yaşamanıza neden olabilir. Bu sıkıntılar ilk 3 ay tamamlandıktan sonra genellikle azalır ama gebeliğin son dönemlerinde hormon artışı ile beraber tekrar artar.
Kan dolaşımınızın hızlanması ve dokuların gebelik hormonlarının etkisiyle gevşemesi sonucu dişeti kanamaları görülebilir. Aynı zamanda burun tıkanıklığı da görülebilir ve normaldir.
DOKTOR MUAYENESİ
Bu haftalarda bebeginizin kol-bacak ve vücut hareketleri ultrasonda rahatça görülebilir. Gebeliğin ilk 3 ayında ultrasonda ölçümler baş-popo mesafesine göre (CRL=crown-rump length) yani oturma boyuna göre ölçülür. Aşağıdaki siyah beyaz ultrason resminde kırmızı çizgi ile ölçülen uzunluktur. Bebeğin toplam boyu ayrı söylenir.
Bu ölçüm ultrason cihazı içindeki yüklü verilere göre otomatik olarak gebelik haftasına dönüştürülür. Baş-pop mesafesi oldukça hassas bir ölçümdür ve bu ölçümünün yanılma payı yalnızca +/- 3- 4 gündür.
Eğer ultrason ölçümü ile Son Adet Tarihi arasında bir uyumsuzluk söz konusu ise baş-popo mesafesi ölçümü GERÇEK GEBELİK haftası olarak kabul edilir. Çünkü bu ölçüm; adet tarihine göre daha güvenilirdir.
‘Neden son adet tarihi hatalı çıkabiliyor’ veya ‘Son adet tarihi ile ultrason ölçümleri arasında uyumsuzluk nasıl oluşur’ gibi sorular sıkça sorulan sorulardır.
Bu sorulara şu şekilde cevap verilebilir.
- Son adet tarihinizi yanlış hatırlıyor olabilirsiniz.
- Ayrıca son adet tarihine göre hesap yapılırken aylık döngünün 28 günde bir olduğu ve yumurtlama gününün de 14. Gün gerçekleştiği kabul edilerek hesaplanır. Ancak bazen yumurta geç çatlayabilir yani geç yumurtlama olabilir.
Bu gibi durumlarda ultrasondaki baş-popo mesafesi ölçümü dikkate alınır.
CRL ölçümü tüm ırksal ve kalıtsal özelliklerin göz ardı edildiği bir incelemedir. 20. Gebelik haftasına kadar yapılan ultrason ölçümlerinde haftasına göre değerlendirildiğinde tüm bebeklerin kiloları yaklaşık olarak birbirine yakındır. Ancak 20. Gebelik haftasından sonraırksal, kalıtsal ve anne adayına ait özellikler (sigara kullanımı, yanlış beslenme, bebeğin kilosunu etkileyen çeşitli hastalıklar) de devreye girmeye başlar ve aynı haftada bulunan bebekler arasında kilo ve boy farklılıkları belirginleşmeye başlar.
Gebeliklerin yaklaşık %10-20 kadarında Son adet tarihi ile ilgili hatalar ortaya çıkar. Bu durumda gebelik haftası ultrason ölçümüne göre düzeltilir. Buna Düzeltilmiş gebelik haftası denir.
Gebelik haftası belirlendikten sonra muhtemel doğum tarihi hesaplanabilir.
HAFTANIN ÖNERİLERİ
Gebelikte Diş Bakımı
Her öğünden sonra ve akşam yatmadan önce dişleri titizlikle fırçalamak, yalnız ağrılı dişeti iltihaplarından değil, aynı zamanda diş çürüklerinden de korur. Gebelik döneminde, tükürükteki asit oram normalin üstünde olduğu ve dolayısıyla koruyucu diş minesine yıpratıcı etki yaptığı için, bu dönemde diş çürüğü riski özellikle yüksek olur.
Gebelikte Baş Dönmeleri
Hamilelikte baş dönmeleri özellikle gebeliğin ilk 3 ayında daha sık görülür. Mide bulantısı ile beraber gebelikte görülen en belirgin şikayetlerdir.
Gebeliğin ilk aylarındaki tansiyondaki ani düşüş ve hipoglisemi atakları (kan şekeri düşmesi) baş dönmesine neden olmaktadır. Ayrıca gebeliğin 7 ayından sonra uzun süre sırt üstü yatıldığında da benzer şikayetler görülebilmektedir.
Baş dönmesi şikayetlerini azaltmak için öneriler:
- Fırsat buldukça istirahat edilmelidir.
- Aşırı yorgunluk yaratacak aktivitelerden ve egzersizden uzak durulmalıdır.
- Uzun süreli açlık ve susuzluk durumlarından kaçınılmalıdır.
- Aşırı sıcak olan alanlarda uzun süre kalınmamalıdır.
- Aşırı kansızlık da baş dönmesini artırabilir.
- Ani hareketlerden kaçınılmalıdır. (Yatar pozisyondayken aniden kalkmak gibi)
Baş dönmesi yaşandığında hemen mümkünse bir yere uzanın ve bacaklarınızın altına yastık gibi bir cisim koyarak bacakları yüksekte tutun. Bu sırada başınız yerde düz şekilde olmalıdır. Sol tarafınıza doğru yatmak da rahmin damarlara basınç yapmasını azaltır ve sizi rahatlatır.
Eğer sık ve rahatsız edici düzeyde baş dönmesi, göz kararması ve baygınlık hissi oluyorsa doktorunuza mutlaka başvurmalısınız.